Główne wnioski

• W sprawozdaniach za 2022 r., duże spółki giełdowe po raz pierwszy musiały dokonać ujawnień stopnia zgodności swojej działalności z unijną Taksonomią. Taksonomia jest unijnym systemem klasyfikacji, ustanawiającym kryteria dla uznania poszczególnych rodzajów działalności za działalność zrównoważoną środowiskowo, z punktu widzenia jej wpływu na zmiany klimatu. Taksonomia wyznacza “złoty standard” dla klimatycznego wpływu działalności gospodarczej – brak zgodności z tą klasyfikacją nie oznacza więc automatycznie negatywnego wpływu klimatycznego. 

• Swoją zgodność z Taksonomią muszą obecnie raportować duże spółki giełdowe i instytucje finansowe. W naszej próbie znalazło się 111 przedsiębiorstw niefinansowych notowanych na GPW. Ujawnieniom podlega odsetek obrotu (przychodów), nakładów inwestycyjnych (CapEx) oraz wydatków operacyjnych (OpEx) zgodnych z Taksonomią.

• Jedynie 5% przychodów osiągniętych przez objęte Taksonomią spółki z GPW pochodzi z działalności zgodnej z Taksonomią. Dla nakładów inwestycyjnych odsetek ten jest dwukrotnie wyższy (10%). Średnie wartości wskaźników raportowanych przez spółki, abstrahując od ich wielkości, pozwalają zaś stwierdzić, że przeciętna spółka z GPW wykazuje 8% przychodów zgodnych z Taksonomią oraz 12% zgodnych nakładów inwestycyjnych.

• Dla każdego z trzech badanych wskaźników około połowa spółek z GPW raportuje zerowy stopień zgodności z Taksonomią. Stopień zgodności wyższy niż 2% dla każdego wskaźnika raportuje zaledwie około jedna trzecia badanych przez nas spółek. Podawane średnie wartości są więc w dużej mierze determinowane przez wyniki mniejszości spółek, które jednak w dużej mierze stanowią duże spółki energetyczne i przemysłowe, odpowiadające za znaczną część przychodów i nakładów inwestycyjnych w próbie.

• Stopień zgodności działalności badanych spółek z Taksonomią różni się znacząco w zależności od sektora działalności. Zaskakująco wysoki stopień zgodności z Taksonomią osiąga sektor Produkcji Przemysłowej i Budowlano-Montażowej. Sektor ten raportuje najwyższy ze wszystkich branż stopień zgodności przychodów na poziomie 18% oraz drugi najwyższy wskaźnik zgodności nakładów inwestycyjnych w wysokości 10%. Sektor ten odpowiada za 7% ogółu przychodów badanych spółek, ale aż za 24% przychodów z działalności zgodnej z Taksonomią. Ponadto, aż 9 z 15 spółek deklarujących najwyższy stopień zgodności obrotu pochodzi z sektora przemysłu i budownictwa. 

• Spółki z sektora Paliw i Energii wykazują przychody zgodne z Taksonomią w wysokości 5%, a więc odpowiadającej średniej dla całej próby. Nie jest to zaskakujące, zważywszy, że sektor ten odpowiada aż za 54% przychodów w całej próbie i w związku z tym silnie wpływa na średnie wyniki. Prosta średnia raportowanych wskaźników zgodności pozwala z kolei stwierdzić, że przeciętna spółka energetyczna wykazuje 20% obrotu zgodnego z Taksonomią. Wartość ta, czterokrotnie wyższa od średniej ważonej, wynika z obecność w tym sektorze spółek produkujących energię z OZE, o wysokich średnich wskaźnikach zgodnej działalności, której absolutny rozmiar jest jednak niewielki w porównaniu do spółek skupionych na energii konwencjonalnej. Sektor Paliw i Energii posiada też największy spośród wszystkich sektorów zgodny CapEx, w wysokości 13%. Wartość tego wskaźnika dla przeciętnej spółki z tego sektora to aż 48%. Jednocześnie, sektor Energii i Paliw odpowiada za 86% wszystkich nakładów inwestycyjnych zgodnych z Taksonomią w próbie badanych spółek. Nakłady na transformację energetyczną znajdują więc swoje odzwierciedlenie w danych dotyczących Taksonomii.

• Porównanie przeciętnych wartości osiąganych przez spółki z GPW oraz spółki z indeksu Stoxx 600, zrzeszającego 600 największych europejskich spółek giełdowych pozwala stwierdzić, że dane raportowane przez spółki z GPW nie odstają znacząco od tych dla ich europejskich odpowiedników. Przeciętny zgodny przychód jest na tym samym poziomie 8%, a średni raportowany CapEx jest wśród spółek ze Stoxx 600 wyższy o 2 p.p. (i wynosi 14%). Przeciętne wartości wskaźników różnią się jednak zdecydowanie bardziej w poszczególnych sektorach, niekiedy na korzyść spółek z GPW. Natomiast przeciętny zgodny z Taksonomią CapEx europejskich spółek energetycznych jest aż o 9 p.p. wyższy niż w przypadku spółek z GPW, co sugeruje większe zaangażowanie tych spółek w transformację energetyczną.

1. Ogólne informacje o unijnej Taksonomii 

1.1. Czym jest unijna Taksonomia?

Inicjatywy podejmowane przez Unię Europejską w ramach obszaru zrównoważonych finansów mają na celu wspieranie środowiskowo zrównoważonej działalności przedsiębiorstw i zachęcanie inwestorów do lokowania środków w tego typu działalność. Podstawowym problemem w tym kontekście jest zdefiniowanie tego co można uznać za działalność zrównoważoną środowiskowo. Ustanowienie ścisłych i jednolitych kryteriów “zielonej” działalności pozwala zmniejszyć ryzyko tzw. greenwashingu dla inwestorów, którzy mogą być pewni, że dana inwestycja ma rzeczywiście pozytywny skutek środowiskowy, jeżeli jest zgodna z tymi kryteriami. 

Cel ten realizuje właśnie Rozporządzenie (UE) 2020/852 w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, potoczne zwane Taksonomią. Taksonomia ustanawia jednolitą, spójną w całej Unii klasyfikację “zielonej” (zrównoważonej środowiskowo) działalności gospodarczej. Taksonomia ma wspierać działalność mającą pozytywny wpływ w odniesieniu do jednego ze wskazanych w art. 9 Rozporządzenia celów środowiskowych. Są to: 

1. łagodzenie zmian klimatu; 
2. adaptacja do zmian klimatu; 
3. zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich; 
4. przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym; 
5. zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola; 
6. ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów.

Przy czym obecnie przyjęto kryteria oceny jedynie dla zgodności działalności z dwoma pierwszymi celami (łagodzenie zmian klimatu i adaptacja do zmian klimatu).

Jaka działalność uznawana jest za działalność środowiskowo zrównoważoną na gruncie Taksonomii? Działalność zrównoważona środowiskowo (zgodna z Taksonomią), musi spełniać cztery kryteria:

• mieć istotny wkład w realizację jednego ze wskazanych powyżej celów środowiskowych
• nie wyrządzać poważnych szkód dla pozostałych celów środowiskowych (tzw. zasada Do No Significant Harm)
• spełniać techniczne kryteria kwalifikacji określone przez Komisję Europejską w aktach delegowanych do Taksonomii, które szczegółowo określają warunki uznania działalności za zgodną (np. w odniesieniu do poziomu emisji gazów cieplarnianych generowanych w toku działalności lub wytwarzanych odpadów)
• być prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami społecznymi.

Unijna Taksonomia nie zabrania – ani nie nakazuje – finansowania określonych rodzajów działalności. Stanowi jednak narzędzie, które, poprzez uregulowanie przepisów dotyczących ujawnień niefinansowych spółek, może wspierać inwestorów i firmy w podejmowaniu świadomych decyzji. Ponadto, należy pamiętać, że fakt, że dana działalność nie jest zgodna z Taksonomią nie oznacza, że jest ona środowiskowo szkodliwa – Taksonomia to “złoty standard” środowiskowej ambicji w zakresie ujętych w niej rodzajów działalności, która informuje o zastosowaniu najwyższych standardów środowiskowych, a nie narzędzie pozwalające ustalić negatywny wpływ danej działalności.

1.2. Jakie spółki zobowiązane są do raportowania informacji na temat Taksonomii?

Do raportowania informacji o zgodności swojej działalności z Taksonomią zobowiązane są spółki objęte obowiązkiem raportowania niefinansowego. Obecnie są to głównie duże instytucje finansowe  oraz spółki giełdowe, które zobowiązane są do publikacji informacji niefinansowych na podstawie przepisów o rachunkowości, implementujących unijną dyrektywę o raportowaniu niefinansowym (tzw. Dyrektywa NFRD). Obowiązek ten dotyczy tzw. jednostek zainteresowania publicznego, czyli m.in. dużych spółek giełdowych oraz instytucji finansowych. W naszej analizie skupiliśmy się na spółkach giełdowych – obecnie obowiązkiem raportowania niefinansowego objętych jest ok. 140 takich firm.

Jednak wkrótce zakres podmiotów zobowiązanych do raportowania niefinansowego znacznie się rozszerzy, w wyniku rozpoczęcia stosowania nowej unijnej dyrektywy o raportowaniu finansowym – dyrektywą w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive, Dyrektywa CSRD). Rozszerzony zakres podmiotów objętych tym obowiązkiem obejmuje również duże przedsiębiorstwa nienotowane na giełdzie oraz wszystkie przedsiębiorstwa giełdowe (z wyjątkiem mikroprzedsiębiorstw). W Polsce będzie to ok. 3 tys. podmiotów. 

Z poglądową listą spółek objętych obowiązkiem raportowania niefinansowego na gruncie CSRD można zapoznać się w naszej bazie danych esg.instrat.pl.

1.3. Jakie informacje muszą publikować spółki objęte Taksonomią?

Spółki raportują dwie podstawowe informacje o swojej działalności: działalność kwalifikującą się do Taksonomii oraz działalność zgodną z Taksonomią. 

• Działalność kwalifikująca się to działalność, która została uznana w rozporządzeniu ws. Taksonomii (oraz aktach delegowanych) za działalność mającą wpływ na klimat, i która w związku z tym w ogóle podlega ocenie z punktu widzenia zgodności z Taksonomią.
• Działalność zgodna z Taksonomią to działalność spełniająca ustanowione w Taksonomii (i aktach delegowanych) kryteria dla działalności zrównoważonej środowiskowo.

Przedsiębiorstwa finansowe zobowiązane są natomiast do publikowania informacji o ich ekspozycji (poprzez finansowanie) na działalność kwalifikującą się i zgodną z Taksonomią, w zakresie obrotu i nakładów inwestycyjnych ich kredytobiorców. Przy czym w ujawnieniach za rok 2022, instytucje finansowe zobowiązane były ujawnić jedynie ekspozycję na działalność kwalifikującą się do Taksonomii.

Stopień kwalifikowalności oraz zgodności działalności spółek z Taksonomią mierzony jest za pomocą trzech wskaźników wyników (tzw. KPIs): 

• obrotu (czyli przychodów; ang. turnover), 
• nakładów inwestycyjnych (ang. capital expenditures, CapEx), 
• wydatków operacyjnych (ang. operating expenditures, OpEx)

Upraszczając, wskaźnik zgodności obrotu informuje o tym do jakiego stopnia obecna działalność spółki jest zgodna z Taksonomią, a wskaźnik CapEx o tym na ile zgodne z Taksonomią są inwestycje spółki, które mogą mieć wpływ na jej “zieloność” w przyszłości.

W odniesieniu do każdego z trzech wskaźników, spółki muszą ujawnić stosunek wartości wskaźnika kwalifikującego się lub zgodnego z Taksonomią do całkowitej wielkości danego wskaźnika w ich działalności (a więc np. stosunek przychodów kwalifikujących się do Taksonomii do całości przychodów spółki oraz stosunek przychodów zgodnych z Taksonomią do całości przychodów). 

W 2022 r. spółki objęte zakresem zastosowania Taksonomii opublikowały informacje o działalności kwalifikującej się do Taksonomii. W 2023, w ramach raportów za rok 2022, spółki objęte Taksonomią po raz pierwszy musiały raportować zgodność swojej działalności z Taksonomią i na tych wynikach skupia się nasza analiza. 

Należy jednak podkreślić, że spółki same ustalają i ujawniają stopień zgodności ich działalności z Taksonomią. Ich ustalenia nie podlegają też – póki co, gdyż Dyrektywa CSRD ma wprowadzić w tym zakresie zmiany – zewnętrznej weryfikacji. Również w ramach niniejszego badania nie weryfikowaliśmy w żaden sposób, czy informacje ujawniane przez spółki są prawdziwe i prawidłowe.

2. Zakres badania

2.1. Liczba spółek objętych badaniem

W ramach analizy przeanalizowaliśmy sprawozdania za 2022 r. 193 spółek notowanych na GPW, kierując się rozmiarem spółek mierzonym kapitalizacją (w tym zakresie przeanalizowaliśmy ujawnienia spółek z głównych indeksów WIG – WIG20, mWIG40 i sWIG80) oraz tym, czy w poprzednich latach spółki dokonywały ujawnień informacji niefinansowych. W efekcie zidentyfikowaliśmy 122 spółek, które przedstawiły ujawnienia taksonomiczne za rok 2022. Zebrane informacje pochodzą z raportów rocznych lub raportów niefinansowych spółek, publikowanych w okresie od 1 stycznia 2023 roku do 30 czerwca 2023 roku.

Raportujące spółki podzielone zostały na przedsiębiorstwa niefinansowe i finansowe, ze względu na różne obowiązki informacyjna na gruncie Taksonomii dla tych dwóch grup przedsiębiorstw. W skład pierwszej z grup weszło 111 spółek niefinansowych, natomiast w drugiej kategorii znalazły się 11 instytucji finansowych –  banków komercyjnych i firm ubezpieczeniowych. W grupie przedsiębiorstw niefinansowych wciąż jednak pozostało kilka spółek sklasyfikowanych w sektorze finansów, które nie prowadzą działalności kredytowej i nie są instytucjami finansowymi (np. GPW i firmy windykacyjne).

Ponadto, zidentyfikowaliśmy 20 spółek, które pomimo opublikowania raportów informacji niefinansowych nie zamieściły w nich – w naszej ocenie – odpowiednich informacji odnośnie Taksonomii, co uniemożliwiło włączenie ich do próby. Dodatkowo, zidentyfikowaliśmy 5 spółek, które są objęte obowiązkiem raportowania niefinansowego, ale które ze względu na odmienny rok obrotowy nie opublikowały jeszcze raportów z danymi dotyczącymi zgodności ich działalności z Taksonomią.

2.2. Podział spółek niefinansowych według sektorów

Przedsiębiorstwa niefinansowe objęły osiem makro sektorów rynku, zgodnie z klasyfikacją Giełdy Papierów Wartościowych. Były to: chemia i surowce, dobra konsumpcyjne, finanse (obejmujące spółki z zakresu rynku kapitałowego, wierzytelności i działalności inwestycyjnej), handel i usługi, paliwa i energia, produkcja przemysłowa i budowlano-montażowa, ochrona zdrowia oraz technologie. Najliczniejszy sektor badania stanowiła produkcja przemysłowa i budowlano-montażowa, w skład której weszło 40 spółek. Dane dotyczące liczebności sektorów uwzględnionych w badaniu przedstawione zostały na wykresie 1.

Udział sektorów w próbie różni się jednak, gdy uwzględni się wielkość przychodów poszczególnych przedsiębiorstw. Ponad połowę przychodów całej grupy za rok 2022 stanowiły przychody spółek sektora Paliw i Energii (54%). Na drugim miejscu pod względem wielkości przychodów znalazła się natomiast Chemia i Surowce, odpowiadając za 14% przychodów całej grupy. Najliczniejszy sektor Produkcji Przemysłowej stanowił jedynie 7% przychodów.

3. Ujawnienia taksonomiczne spółek niefinansowych

3.1. Działalność zgodna z Taksonomią i kwalifikująca się do Taksonomii

Działalność zgodną z Taksonomią przedstawiamy, porównując stosunek wartości obrotów, CapExu i OpExu zgodnych z Taksonomią do całkowitej wartości tych wskaźników dla badanych spółek. Innymi słowy jest to więc średnia wartość wskaźników zgodności z Taksonomią ważona wielkością raportowanych wyników. Jednocześnie, przedstawiamy łączną wartość działalności kwalifikującej się do Taksonomii, ale z nią niezgodnej, dla każdego ze wskaźników. Suma tych dwóch wartości przedstawia wartość działalności kwalifikującej się do Taksonomii.

Jedynie 5% przychodów badanych spółek pochodzi z działalności zgodnej z Taksonomią, a 7% stanowią przychody z działalności kwalifikującej się do Taksonomii, ale z nią niezgodną. Oznacza to, że spółki z GPW nie prowadzą w przeważającej mierze działalności w zakresie działalności relewantnej z punktu widzenia ochrony klimatu, a kiedy już taką działalność prowadzą, mniej niż połowa takiej działalności spełnia kryteria Taksonomii.

Zdecydowanie wyższe wartości dla zgodności i kwalifikowalności działalności do Taksonomii przyjmuje wskaźnik nakładów inwestycyjnych (CapEx). Jest to wskaźnik dotyczący inwestycji, a więc wskazujący na kierunek, w który zmierza działalność badanych przedsiębiorstw. Z tej perspektywy pozytywne jest, że wskaźnik zgodności nakładów typu CapEx przyjmuje wartość dwukrotnie wyższą od wskaźnika zgodności obrotów z Taksonomią. Jednocześnie, aż dwie trzecie nakładów inwestycyjnych badanych spółek zostało przeznaczonych na działalność kwalifikującą się do Taksonomii. Oznacza to, że zdecydowana większość z nakładów inwestycyjnych badanych spółek została w 2022 r. przeznaczona na działalność, dla której można dokonać oceny zgodności z Taksonomią, ale wśród tych nakładów, jedynie co piąta złotówka została wydana w sposób zgodny z unijną systematyką. Wyższa kwalifikowalność dla CapExu może wynikać z kilku czynników. Po pierwsze, nakłady inwestycyjne obejmują często inwestycje w aktywa trwałe (zakup pojazdów, maszyn czy budynków), które są w większym stopniu uwzględniane w Taksonomii, ze względu na ich bardziej “fizyczny” charakter, w porównaniu do niektórych rodzajów podstawowej działalność spółek (jak np. działalność handlowa), która nie ma oczywistych implikacji klimatycznych. 

Wartości działalności zgodnej z oraz kwalifikującej się do Taksonomii dla wskaźnika nakładów operacyjnych są podobne do wartości dla przychodów. Ponadto, 15% raportujących przedsiębiorstw stwierdziło – zgodnie możliwością przewidywaną przez Rozporządzenie ws. Taksonomii – ogólną nieistotność tego wskaźnika dla ich działalności i tym samym nie uwzględniły go w raportowaniu taksonomicznym (dla tych spółek przyjęliśmy zerowe wskaźniki kwalifikowalnego i zgodnego OpExu). 

Poza analizą zagregowanych wartości wskaźników dla wszystkich spółek objętych badaniem zasadne jest też przyjrzenie się prostym średnim wartościom wskaźników osiąganych przez spółki na poziomie jednostkowym, abstrahując od ich rozmiaru. Taka analiza, oparta na prostych średnich arytmetycznych, nie uwzględnia, jak już zaznaczono, różnic w wielkości poszczególnych spółek, które uwzględniają dane zagregowane, przedstawione powyżej. Jednak niezależnie od wielkości danej spółki, indywidualny stopień zgodności i kwalifikowalności jej działalności do Taksonomii (mierzony przychodami, CapExem i OpExem) może stanowić informację o stopniu ambicji klimatycznych spółki. Innymi słowy – proste średnie z raportowanych wskaźników procentowych są również istotne, gdyż pożądane jest żeby każda spółka – niezależnie od jej rozmiaru – raportowała jak najwyższe wyniki zgodności z Taksonomią.

3.3. Działalność kwalifikująca się i zgodna z Taksonomią według sektorów 

Poniżej przedstawiamy udziały działalności zgodnej z Taksonomią (a także niezgodnej, ale kwalifikującej się) w poszczególnych sektorach, dla każdego z trzech wskaźników. Wskaźniki, zarówno działalności kwalifikującej się, jak i zgodnej z Taksonomią znacząco różnią się w zależności od sektora.

Stopień działalności zgodnej z Taksonomią jest znacząco zróżnicowany pomiędzy sektorami. Mierzony obrotem, największą wartość osiąga dla spółek z sektora Produkcji Przemysłowej i Budowlano-Montażowe. gdzie wyniósł 18%. Wysoki odsetek odnotowały  także sektory Chemii i Surowców (7%), Paliw i Energii oraz Technologii (5%). Wynik powyżej 1% odnotowały także spółki z sektora Handlu i Usług, natomiast w pozostałych znalazł się on poniżej tej wartości. Warto jednak zauważyć, że w przypadku sektora Ochrony Zdrowia, całość osiąganego obrotu nie jest objęta Taksonomią.

Dla CapExu, w czołówce znajdują się ponownie spółki z sektora Produkcji Przemysłowej i Budowlano-Montażowej (10%) oraz Paliw i Energii (13%). Wysoki na tle wszystkich sektorów udział nakładów inwestycyjnych zgodnych z Taksonomią, został odnotowany także dla Ochrony Zdrowia (7%). W przypadku pozostałych sektorów odsetek znalazł się na poziomie poniżej 5%, a sektor finansowy nie zaraportował żadnych nakładów zgodnych z Taksonomią.

W przypadku wskaźnika zgodności dla wydatków operacyjnych, najwyższy wynik zanotował sektor Chemii i Surowców (34%). Dobre wyniki zanotował także sektor Ochrony Zdrowia (8%) oraz Produkcji Przemysłowej i Budowlano-Montażowej (6%). Pozostałe sektory wykazały odsetek zgodności wydatków operacyjnych z Taksonomią na poziomie poniżej 5%, a sektor finansowy ponownie był jedynym, który nie żadnych wydatków zgodnych z Taksonomią.

Podobnie jak zrobiliśmy to w odniesieniu do wartości głównych wskaźników zgodności z Taksonomią dla ogółu analizowanych spółek, poniżej przedstawiamy również proste przeciętnie osiągane przez spółki w danym sektorze wskaźniki zgodności (nieuwzględniające wielkości zaraportowanych przez poszczególne spółki zgodnych przychodów i nakładów).   

W przypadku średniego obrotu zgodnego z Taksonomią, najwyższy procent zanotował sektor paliw i energii (20.5%). Również średnie zgodne wartości dla nakładów inwestycyjnych oraz wydatków operacyjnych były największe dla tego rodzaju działalności (kolejno 48% i 45%). Wysokie wartości dla tego sektora wynikają najprawdopodobniej z inwestycji przedsiębiorstw energetycznych w działania dotyczące transformacji energetycznej, wpływające na znaczną część celów klimatycznych opisanych w Taksonomii. Reszta sektorów wykazała o wiele niższe wartości zgodne dla wszystkich wskaźników KPI – żaden inny sektor nie przekroczył 20% zgodności obrotu bądź CapExu, a jedynie Chemia i Surowce osiągnęły 22% zgodności wydatków operacyjnych. Najniższe wartości zgodne zanotowaliśmy dla sektora finansów i dóbr konsumpcyjnych, w zakresie każdego ze wskaźników.

3.4 Udział poszczególnych sektorów w zgodnych z Taksonomią przychodach, CapExie oraz OpExie

W ramach analizy sektorowej dokonaliśmy również analizy udziału poszczególnych sektorów w analizowanej próbie spółek, mierzonego zarówno ogólną wartością odpowiednich wskaźników (całkowitymi przychodami, CapExem i OpExem) oraz wartością dla danych wskaźników osiągniętych z działalności zgodnej z Taksonomią. Pozwala to na ustalenie, które sektory w sposób dysproporcjonalny do ich udziału w analizowanej grupie partycypują w przychodach z działalności zgodnej z Taksonomią i nakładach i wydatkach na taką działalność. 

Jak widać z powyższych wizualizacji, w odniesieniu do przychodów oraz nakładów inwestycyjnych sektor Paliw i Energii, ze względu na wielkość spółek, które się na niego składają, zdecydowanie dominuje analizowaną próbę. Jego udział w przychodach z działalności zgodnej z Taksonomią (51%) jest nieznacznie mniejszy od partycypacji tego sektora w przychodach badanych spółek w ogóle (54%). Natomiast w przypadku nakładów inwestycyjnych inwestycyjnych zgodnych z Taksonomią, sektor paliw, z udziałem na poziomie 86%, jest nadreprezentowany w stosunku do jego udziału w nakładach inwestycyjnych w ogóle (65%). Ten rodzaj przedsiębiorstw raportuje jednak niższe zgodne wydatki operacyjne w stosunku do jego udziału w całkowitym OpEx. 

Spośród wszystkich sektorów, sektor Produkcji Przemysłowej i Montażowo-Budowlanej jest najbardziej nadreprezentowany w zestawieniu przychodów zgodnych z Taksonomią, w stosunku do jego uczestnictwa w przychodach badanych spółek w ogóle. Mimo, że odpowiada on tylko za 7% przychodów badanych spółek, odpowiada on równocześnie aż za 24% przychodów z działalności zgodnej z Taksonomią. Udział sektora Handlu i Usług spada z kolei z poziomu 11% dla przychodów w ogóle, do jedynie 1% dla przychodów zgodnych z Taksonomią. 

W odniesieniu do nakładów inwestycyjnych, zestawienie przychodów zgodnych z Taksonomią dominuje, jak już wskazano, sektor energetyczny. Przemysł utrzymuje swój udział, natomiast mniej niż proporcjonalny do ich CapExu w ogóle, jest zgodny z Taksonomią CapEx sektorów Handlu i Usług oraz Chemii i Surowców. 

Zależności te widać również w przedstawionym w pkt. 3.6. zestawieniu spółek raportujących najwyższy odsetek zgodności z Taksonomią – w odniesieniu do przychodów dominuje sektor przemysłowy, natomiast w zestawieniu spółek z najwyższym zgodnym CapExem, są to spółki energetyczne i przemysłowe. 

Z kolei najbardziej dysproporcjonalny udział w zgodnych z Taksonomią wydatkach operacyjnych, w stosunku do jego udziału w wydatkach operacyjnych ogółem, odnotowano dla sektora Chemii i Surowców. W przypadku nakładów inwestycyjnych sektor Handlu i Usług notuje natomiast nieproporcjonalnie niski udział w nakładach zgodnych (1%), w porównaniu z ogólnymi nakładami (12%).

3.5. Działalność zgodna z Taksonomią – porównanie spółek z GPW oraz z indeksu Stoxx 600 Europe

W badaniu porównane zostały wyniki spółek z GPW oraz z indeksu Stoxx 600 Europe, grupującego największe notowane spółki w Europie. Dane dla spółek z tego indeksu pozyskaliśmy z serwisu Bloomberg, w którym dostępne są dane taksonomiczne dla 286 spółek z tego indeksu. Ze względu na ograniczenia w dostępności danych analiza porównawcza dotyczy jedynie przeciętnych, nieważonych wskaźników wykazywanych przez spółki, a nie ogólnych wartości zgodnych przychodów i wydatków.

Pomiędzy spółkami z GPW oraz indeksu Stoxx 600, nie występują istotne różnice w zakresie wskaźników zgodności KPI, obliczonych na podstawie średnich arytmetycznych. Uwzględnione w badaniu spółki notowane na GPW oraz w indeksie Stoxx 600 osiągnęły takie same wyniki w zakresie zgodności obrotu z Taksonomią oraz zgodności wydatków operacyjnych. Jedynie w zakresie zgodności nakładów inwestycyjnych, ten odsetek wśród polskich spółek był nieco niższy. 

Spółki z GPW lekko odstają więc od swoich europejskich odpowiedników pod względem działalności inwestycyjnej zgodnej z Taksonomią. Może to wynikać z kilku kwestii. Po pierwsze, indeks Stoxx 600 składa się z akcji największych europejskich spółek giełdowych, wśród których w dużej mierze nadreprezentowane są sektor energetyczny oraz przemysłowy, które – jak wynika z danych dla GPW – mają ponadprzeciętne wyniki zgodności z Taksonomią. Ponadto, Stoxx 600 agreguje największe europejskie spółki, które mają zapewne większą świadomość klimatyczną niż spółki z GPW i przywiązują większą wagę do własnego wpływu środowiskowego.

Należy mieć na uwadze, że ze względu na różnice w składzie obu indeksów i niepełne dane dla indeksu Stoxx 600, porównywalność ogólnych średnich wyników pomiędzy badanymi spółkami z GPW i spółkami z europejskiego indeksu może być ograniczona. Wyniki dla spółek z indeksu Stoxx 600 mogą być też niemiarodajne, ze względu na dostępność danych dla jedynie około połowy podmiotów wchodzących w jego skład. Na marginesie, warto zaznaczyć, że przedstawiane przez nas dane dotyczące Stoxx 600 są niższe od publicznie dostępnych analiz zgodności z Taksonomią dla tego indeksu – dostępnych np. tutaj lub w niniejszym dokumencie Komisji Europejskiej – ze względu na fakt, że analizy te wykluczają z wyliczanych średnich spółki deklarujące zerowy stopień zgodności z Taksonomią. W naszej ocenie brak uzasadnienia dla takiego podejścia i stąd włączamy te spółki w zakres analizy. 

Na nieco bardziej miarodajne porównania pozwala spojrzenie na średnie wyniki w poszczególnych sektorach w próbie badanych spółek z GPW oraz z indeksu Stoxx 600, które przedstawiamy poniżej.

W porównaniu sektorowym w zakresie zgodności obrotu z Taksonomią, widoczne jest dosyć znaczące zróżnicowanie pomiędzy spółkami z GPW oraz Stoxx 600. W przypadku części sektorów wyniki w obu grupach są zbliżone. Dotyczy to sektora Paliw i Energii, Technologii oraz Produkcji Przemysłowej i Budowlano-Montażowej. W pozostałych wyniki są znacznie bardziej zróżnicowane. Spółki z GPW raportowały wyraźnie wyższe odsetki zgodności obrotu z Taksonomią w sektorze Chemii i Surowców, Dóbr Konsumpcyjnych oraz Ochrony Zdrowia. Znacząco niższy niż wśród spółek z indeksu Stoxx 600 był natomiast ich odsetek w sektorach Handlu i Usług oraz Finansów.

W przypadku wskaźnika zgodności nakładów inwestycyjnych z Taksonomią, wyniki spółek z GPW oraz z indeksu Stoxx 600 były nieco bardziej zbliżone niż w przypadku zgodności obrotu. Silne dysproporcje na korzyść spółek z GPW były widoczne w obszarze Chemii i Surowców, Ochronie Zdrowia oraz Technologii. Z kolei spółki ze Stoxx 600 cechował dużo wyższy wskaźnik w sektorach Finansów. Zauważalnie wyższe były ich wskaźniki również w sektorach Paliw i Energii (aż o 9 pkt. proc) oraz Produkcji Przemysłowej i Budowlano-Montażowej. Różnice te są istotne, gdyż to właśnie nakłady inwestycyjne tych dwóch sektorów są kluczowe dla dekarbonizacji.

Wyniki porównanie pomiędzy spółkami z GPW oraz Stoxx 600 w obszarze zgodności wydatków operacyjnych z Taksonomią, są podobne jak w przypadku pozostałych wskaźników. Spółki z GPW cechowały znacznie lepsze wyniki w sektorze Chemii i Surowców, Dóbr konsumpcyjnych oraz Ochrony Zdrowia. Wyraźnie gorsze były natomiast ich wyniki w sektorze Finansów, natomiast w pozostałych sektorach pozostawały zbliżone.

Porównanie wyników sektorowych pomiędzy spółkami z GPW a Stoxx 600, wskazuje, że polskie spółki nie odstają znacząco od europejskich konkurentów. 

Jednak w innych sektorach (Ochrona Zdrowia, Chemia i Surowce) spółki z GPW są o krok przed europejską średnią. Jednym sektorem, w którym spółki z GPW istotnie odbiegają od spółek europejskich są Finanse. Generalnie jednak sektorowe porównanie wypada dla GPW dosyć korzystnie.

3.6. Przedsiębiorstwa raportujące najwyższe wskaźniki zgodności z Taksonomią 

Ciekawych informacji dostarcza również analiza spółek raportujących najwyższe wskaźniki zgodności z Taksonomią.

W odniesieniu do wskaźnika obrotu, w zestawieniu 15 spółek o działalności w największym stopniu zgodnej z Taksonomią dominują przedsiębiorstwa budowlane (aż 5 podmiotów), hutnicze (3 podmioty) oraz spółki z przemysłu elektromaszynowego (3 podmioty).

Spółką posiadającą największy odsetek zgodności, aż 99%, był Alumetal. Spółka działa w sektorze chemii i hutnictwa, specjalizuje się w produkcji wtórnych aluminiowych stopów odlewniczych i wstępnych. Działalność ta, stanowiąca ponad 97% przychodów całej grupy, jest całkowicie zgodna z Taksonomią UE, ponieważ ma istotny, pozytywny wpływ na produkcję aluminium. Na drugim miejscu w zakresie zgodności obrotu z Taksonomią, znalazł się wykonawca infrastruktury dla OZE, spółka ONDE, z wynikiem na poziomie 91%. Na kolejnych miejscach znalazł się producent taboru szynowego Newag (89% zgodności), producent wyrobów ze stali Cognor (75%) oraz generalny wykonawca inwestycji w branży budowlanej Erbud (69%). Spółką zamykającą czołową piętnastkę podmiotów z najwyższą zgodnością odsetka obrotu z Taksonomią był Polimex Mostostal, przedsiębiorstwo inżynieryjno-budowlane, z wynikiem na poziomie 20%.

Warto zwrócić uwagę na stosunkowo niski wynik np. PKP Cargo (34%). Jest on wynikiem m.in. wykorzystywania lokomotyw bazujących na konwencjonalnych silnikach spalinowych, a także przychodów uzyskanych z przewozów paliw kopalnych.

Nieco inaczej takie zestawienie kształtuje się dla zgodności nakładów inwestycyjnych z Taksonomią. Największą zgodność wykazał Alumetal, na poziomie aż 98%. Spółka ta przeznacza bowiem nakłady inwestycyjne na optymalizację procesów recyklingu produktów aluminiowych, jak i na obniżenie zużycia gazu czy energii elektrycznej. Takim samym wynikiem może się pochwalić spółka energetyczna ZE PAK. Na trzecim miejscu znalazła się energetyczna Polenergia, ze zgodnością nakładów inwestycyjnych z Taksonomią na poziomie 97%. Na dalszych miejscach został sklasyfikowany producent przekaźników elektromagnetycznych Relpol (87%), przedsiębiorstwo budowlane Budimex (75 proc.) oraz Newag (75%). Zestawienie zamyka Apator, producent urządzeń i technologii z zakresu automatyki przemysłowej, z wynikiem na poziomie 36%.

W zestawieniu zgodności nakładów inwestycyjnych z Taksonomią, dominują spółki energetyczne (5 podmiotów) oraz z przemysłu elektromaszynowego (4 podmioty). Warto zwrócić uwagę, że wyniki spółek z tego rankingu są wyraźnie wyższe niż w przypadku zgodności odsetka obrotu z Taksonomią. Jest to efektem charakteru tych wydatków, które łatwiej jest kształtować niż źródła przychodów. W dużej części nakłady inwestycyjne wyżej wymienionych spółek są przeznaczane na działania związane z transformacją energetyczną.

Ostatnim zestawieniem, które opracowaliśmy jest ranking spółek raportujących najwyższą zgodność odsetka wydatków operacyjnych z Taksonomią. Na czele tego znalazł się wspomniany już Alumetal, z wynikiem na poziomie 99%. Na kolejnym miejscach również uplasowały się spółki wymieniane już w poprzednich zestawieniach – Onde (97% zgodności wydatków operacyjnych z Taksonomią), Newag (95%), Polenergia (91%), Cognor (86%) oraz Erbud (86%). Zestawienie zamyka budowlany Pekabex, który osiągnął wynik na poziomie 32%.

Podobnie jak poprzednie zestawienie, to również jest zdominowane przez spółki energetyczne (5 podmiotów) oraz budowalne (3 podmioty). 

Autorami analizy są: Stanisław Stefaniak, Anna Padiasek i Michał Kulbacki.